Թեհրան–Մոսկվա–Երևան. ձևավորվող նոր առանցք Եվրասիայում. «Փաստ»

«Փաստ» օրաթերթը գրում է.

Եվրասիայի աշխարհաքաղաքական տարածքը թևակոխում է խորքային վերաձևավորման փուլ, որտեղ ուժային կենտրոնների փոխհարաբերությունները կառուցվում են ոչ միայն մրցակցության, այլև փոխլրացման տրամաբանությամբ։ Այս համատեքստում ավելի հստակ են ուրվագծվում Թեհրան–Մոսկվա–Երևան առանցքի ձևավորման գործընթացները, որոնք միավորում են տնտեսական, լոգիստիկ և անվտանգային շահերը՝ հիմնված պետական ինքնիշխանության և տարածաշրջանային կայունության պահպանման գաղափարի վրա։

Տարածաշրջանային այս ձևաչափի շուրջ վերջին շրջանում ակտիվ վերլուծություններ են հրապարակում իրանական լրատվամիջոցները՝ շեշտելով, որ Իրանի և Եվրասիական տնտեսական միության միջև ազատ առևտրի համաձայնագրի ուժի մեջ մտնելը էապես աշխուժացրել է համագործակցության նոր ուղղությունները։ Իրանը այս գործընթացում դիրքավորվում է որպես ինքնուրույն և նախաձեռնող ուժային կենտրոն, իսկ Ռուսաստանը շարունակում է հանդես գալ որպես տարածաշրջանային հավասարակշռության առանցքային դերակատար՝ ընդլայնելով իր ազդեցությունը ոչ թե ճնշման, այլ փոխշահավետ ինտեգրման միջոցով։

Այս զարգացումների առանցքային շահառուներից մեկը Հայաստանը կարող է դառնալ։ Բարդ աշխարհաքաղաքական միջավայրում հայտնված Երևանը ստանում է ոչ միայն նոր հնարավորություններ տնտեսական և տրանսպորտային համագործակցության համար, այլև հնարավորություն է ունենում ամրապնդել իր ռազմավարական դիրքը։ Հայաստանը աստիճանաբար ձևավորվում է որպես «Հյուսիս–Հարավ» միջազգային տրանսպորտային միջանցքի կարևոր հանգույց՝ կապելով Ռուսաստանը և Իրանը, ինչպես նաև բացելով ուղիղ ճանապարհ դեպի Պարսից ծոցի շուկաներ։ Տնտեսական փոխգործակցությունը, ենթակառուցվածքների զարգացումը և անվտանգության փոխկապակցված շահերը ձևավորում են տարածաշրջանային նոր կարգ, որտեղ Հայաստանը դուրս է գալիս երկրորդական դերակատարի կարգավիճակից և սկսում է զբաղեցնել ավելի ինքնուրույն ու կշիռ ունեցող դիրք։ 

Սա ոչ միայն տնտեսական աճի հնարավորություն է, այլև քաղաքական մանևրների ընդլայնում մի միջավայրում, որտեղ ուժերի բալանսը մշտապես փոփոխվում է։

Թեհրան–Մոսկվա–Երևան ձևավորվող առանցքը աստիճանաբար հանդես է գալիս որպես տարածաշրջանային համագործակցության նոր մոդել, որը համադրում է տնտեսական ինտեգրացիան, լոգիստիկ փոխկապակցվածությունը և հավաքական անվտանգության տարրերը։ Իրանի համար սա հնարավորություն է նվազեցնել արտաքին ճնշումների ազդեցությունը և ամրապնդվելու որպես տարածաշրջանային ինտեգրատոր, Ռուսաստանի համար՝ ազդեցության պահպանման և ուժեղացման գործիք՝ այլընտրանքային ձևաչափերի միջոցով, իսկ Հայաստանի համար՝ պատմական շանս՝ ստանալ անվտանգության ավելի կանխատեսելի միջավայր և միաժամանակ վերածվել Եվրասիայի կարևորագույն տարանցիկ կենտրոններից մեկի։

Բազմաբևեռ աշխարհի պայմաններում այս առանցքը ձևավորվում է ոչ թե հայտարարությունների, այլ շահերի համընկնման հիման վրա։ Հենց այդ հանգամանքն է, որ այն դարձնում է կայուն և երկարաժամկետ հեռանկար ունեցող՝ որպես տարածաշրջանային ուժի նոր կենտրոն, որը կարող է էական ազդեցություն ունենալ Եվրասիայի ապագա քաղաքական և տնտեսական քարտեզի վրա։